Ευρωπαϊκή ρύθμιση για μελάνια τατουάζ και μόνιμο μακιγιάζ
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων, ECHA. προτείνει τον περιορισμό των επικίνδυνων ουσιών που χρησιμοποιούνται στα μελάνια τατουάζ και στο μόνιμο μακιγιάζ. Ο ECHA δεν προτείνει να απαγορευτούν τα τατουάζ ή τα χρώματα που χρησιμοποιούνται, αλλά να καταστούν ασφαλέστερα.
Η πρόταση περιλαμβάνει καρκινογόνες, μεταλλαξιογόνες και τοξικές για την αναπαραγωγή ουσίες, ουσίες που προκαλούν ευαισθητοποίηση ή ερεθισμό του δέρματος, ουσίες διαβρωτικές ή βλαβερές για τους οφθαλμούς, μέταλλα, καθώς και άλλες ουσίες που ρυθμίζονται ήδη από τον κανονισμό για τα καλλυντικά προϊόντα.
Τα τατουάζ είναι μια δημοφιλής μορφή ζωγραφικής σώματος – το 12 % των Ευρωπαίων έχει κάποιο τατουάζ. Το τατουάζ δημιουργείται μέσω της έγχυσης έγχρωμου μελανιού κάτω από το δέρμα, ώστε να αποτυπωθεί ένα μόνιμο σχέδιο. Οι κίνδυνοι για την υγεία από τη χρήση βρώμικης βελόνας για την έγχυση των μελανιών αποτελούν εδώ και καιρό αντικείμενο ελέγχου. Ωστόσο, υπάρχουν και ανησυχίες που σχετίζονται με τη χρήση χημικών προϊόντων, οι οποίες πρέπει επίσης να εξεταστούν.
Τα μελάνια τατουάζ, καθώς και το μόνιμο μακιγιάζ, όπως τα χρώματα για το περίγραμμα των ματιών (eyeliner), αποτελούν μείγματα διαφόρων χημικών προϊόντων. Δεδομένου ότι τα χημικά αυτά μπορούν να παραμείνουν στον οργανισμό εφ’ όρου ζωής, υπάρχει επίσης το ενδεχόμενο μακροχρόνιας έκθεσης στα δυνητικά επιβλαβή συστατικά των τατουάζ και των προϊόντων μόνιμου μακιγιάζ. Παρότι τα χημικά αυτά προϊόντα μπορούν να προκαλέσουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, ελάχιστα γνωρίζουμε για τις συνέπειες της χρήσης τους.
Τι είναι τα μελάνια τατουάζ και το μόνιμο μακιγιάζ;
Το τατουάζ δημιουργείται με την εισχώρηση μιας βελόνας στην εξωτερική στιβάδα του δέρματος και την έγχυση μελανιού στην περιοχή που βρίσκεται κάτω από αυτήν ώστε να σχηματιστεί ένα σχέδιο. Επειδή η ανώτερη στιβάδα του δέρματος –η επιδερμίδα– αναγεννάται διαρκώς, προκειμένου να διαρκέσει ένα τατουάζ, το μελάνι εισάγεται στη δεύτερη, βαθύτερη στιβάδα του δέρματος, το χόριο.
Το μόνιμο μακιγιάζ είναι παρόμοιο με το τατουάζ. Σκοπός του σχεδίου που δημιουργείται είναι να μοιάζει με μακιγιάζ.
Γιατί ασχολείται ο ECHA με τα μελάνια τατουάζ και το μόνιμο μακιγιάζ;
Τα μελάνια τατουάζ και το μόνιμο μακιγιάζ μπορεί να περιέχουν επικίνδυνες ουσίες για τις οποίες είναι γνωστό ή υπάρχουν υπόνοιες ότι προκαλούν καρκίνο, γενετικές μεταλλάξεις, τοξικές επιδράσεις στην αναπαραγωγή, αλλεργίες ή άλλες δυσμενείς επιδράσεις στα ζώα ή στους ανθρώπους.
Λόγω της έλλειψης πληροφοριών σχετικά με τα μελάνια τατουάζ και το μόνιμο μακιγιάζ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από τον ECHA να αξιολογήσει τους κινδύνους που ενέχουν για την ανθρώπινη υγεία οι ουσίες που περιέχονται στα μελάνια τατουάζ και να εξετάσει την ανάγκη επιβολής περιορισμών στη χρήση τους σε επίπεδο ΕΕ.
Στην ανάλυσή του, πέραν της εξέτασης των κινδύνων για την ανθρώπινη υγεία, ο ECHA διερεύνησε τη διαθεσιμότητα ασφαλέστερων εναλλακτικών λύσεων. Επίσης, εξετάστηκε ο κοινωνικοοικονομικός αντίκτυπος της επιβολής περιορισμών στη χρήση εν λόγω ουσιών, όπως για παράδειγμα οι επιπτώσεις στις θέσεις εργασίας στους τομείς της μεταποίησης και των υπηρεσιών.
Ο ECHA εξέτασε τόσο τις ουσίες που είναι γνωστό ότι χρησιμοποιούνται σε μελάνια τατουάζ και στο μόνιμο μακιγιάζ και ενδέχεται να είναι επικίνδυνες για την ανθρώπινη υγεία, όσο και τις ουσίες των οποίων η χρήση θα ήταν σκόπιμο να απαγορευτεί στο μέλλον. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις ουσίες οι οποίες προκαλούν καρκίνο, είναι μεταλλαξιογόνες και τοξικές για την αναπαραγωγή ή ευαισθητοποιητικές, καθώς και σε άλλες ουσίες οι οποίες περιλαμβάνονται στο ψήφισμα του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με τις απαιτήσεις και τα κριτήρια για την ασφάλεια των τατουάζ και του μόνιμου μακιγιάζ.
Τον Οκτώβριο του 2017, ο ECHA υπέβαλε στην επιτροπή αξιολόγησης κινδύνων («RAC») και στην επιτροπή κοινωνικοοικονομικής ανάλυσης («SEAC») πρόταση περιορισμού στο πλαίσιο της αξιολόγησης των εν λόγω ουσιών. Η ανάλυση του ECHA βασίστηκε σε προηγούμενες εκθέσεις που έχουν εκδοθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο της Ευρώπης.
Πώς ρυθμίζονται τα μελάνια τατουάζ και το μόνιμο μακιγιάζ στην ΕΕ;
Δεν υπάρχει ειδική νομοθεσία που να εφαρμόζεται σε ολόκληρη την ΕΕ, ωστόσο επτά κράτη μέλη έχουν αναπτύξει δική τους νομοθεσία βάσει του ψηφίσματος του Συμβουλίου της Ευρώπης του 2008 για την ασφάλεια των τατουάζ και του μόνιμου μακιγιάζ ή του προγενέστερου ψηφίσματός του που είχε εκδοθεί το 2003. Εκτός αυτού, τα μελάνια τατουάζ καλύπτονται από την οδηγία για τη γενική ασφάλεια των προϊόντων όσον αφορά την υποχρέωση των παρασκευαστών να μην παρέχουν προϊόντα τα οποία δεν είναι ασφαλή, από τον κανονισμό για την ταξινόμηση, την επισήμανση και τη συσκευασία (CLP) σε ό,τι αφορά την επισήμανση προϊόντων που περιέχουν ταξινομημένες ουσίες σε συγκέντρωση που υπερβαίνει τα όρια της ταξινόμησής τους, καθώς και από τον κανονισμό REACH ως προς τις απαιτήσεις ταξινόμησης και παροχής πληροφοριών.
Δεδομένου ότι πολλές από τις επικίνδυνες ουσίες μπορεί να περιέχονται σε μικρές ποσότητες στα μελάνια τατουάζ ή στο μόνιμο μακιγιάζ, οι υποχρεώσεις δυνάμει των κανονισμών REACH και CLP είναι πιθανό να μην ισχύουν.
Ποιες υποχρεώσεις ισχύουν επί του παρόντος για τους μεταγενέστερους χρήστες και τους προμηθευτές στην αλυσίδα εφοδιασμού μελανιών τατουάζ και μόνιμου μακιγιάζ;
Οι μεταγενέστεροι χρήστες –περιλαμβανομένων των τυποποιητών μειγμάτων – έχουν συγκεκριμένες υποχρεώσεις στο πλαίσιο του κανονισμού REACH όσον αφορά τα μελάνια τατουάζ ή μόνιμου μακιγιάζ που παράγουν. Οι τυποποιητές μελανιών τατουάζ πρέπει να προσδιορίζουν τα συστατικά των προϊόντων τους στους παρασκευαστές και στους εισαγωγείς, ώστε τα συστατικά αυτά να λαμβάνονται υπόψη κατά τη συμμόρφωση προς τυχόν απαιτήσεις καταχώρισης. Εάν οι καταχωρίζοντες δεν έχουν καλύψει τη χρήση στα μελάνια τατουάζ και οι τυποποιητές χρησιμοποιούν καταχωρισμένες επικίνδυνες ουσίες σε ποσότητα ενός τόνου ή μεγαλύτερη, πρέπει να διεξαγάγουν αξιολόγηση χημικής ασφάλειας μεταγενέστερου χρήστη για να αποδείξουν την ασφαλή χρήση της ουσίας σε μελάνια τατουάζ και στο μόνιμο μακιγιάζ.
Επιπλέον, οι εταιρείες που πωλούν επικίνδυνες ουσίες ή μείγματα σε άλλες εταιρείες πρέπει να παρέχουν στον αγοραστή δελτίο δεδομένων ασφαλείας για το προϊόν. Τα δελτία δεδομένων ασφαλείας παρέχουν καθοδήγηση σχετικά με την ασφαλή χρήση της ουσίας, δίνοντας πληροφορίες για τις ιδιότητες και τους κινδύνους της ουσίας ή του μείγματος, οδηγίες για τον χειρισμό, την απόρριψη και τη μεταφορά τους, καθώς και συστάσεις σχετικά με μέτρα πρώτων βοηθειών, πυρόσβεσης και ελέγχου της έκθεσης.
Οι παρασκευαστές μεμονωμένων ουσιών –σε ποσότητες ενός τόνου ετησίως ή μεγαλύτερες– οφείλουν να συμμορφώνονται προς τον κανονισμό REACH: η χημική ουσία πρέπει να καταχωρίζεται στον ECHA και η υποβολή πρέπει να συνοδεύεται από δεδομένα σχετικά με τις επικίνδυνες ιδιότητες της ουσίας. Ο ECHA μπορεί εν συνεχεία να λάβει μέτρα για τον έλεγχο της χρήσης της χημικής ουσίας, εάν αυτή είναι επικίνδυνη. Ο κανονισμός αυτός εφαρμόζεται σε όλα τα χημικά, όχι μόνο σε εκείνα που χρησιμοποιούνται σε μελάνια τατουάζ και στο μόνιμο μακιγιάζ.
Επιπλέον, η χρήση συντηρητικών στα μελάνια τατουάζ διέπεται από τις διατάξεις του κανονισμού για τα βιοκτόνα (BPR). Οι παρασκευαστές μελανιών τατουάζ στην ΕΕ μπορούν να διαθέτουν στην αγορά της ΕΕ και να χρησιμοποιούν μόνο δραστικές ουσίες οι οποίες εντάσσονται στο πρόγραμμα επανεξέτασης βιοκτόνων ή έχουν ήδη εγκριθεί, ως προϊόντα τύπου 6 «συντηρητικά συσκευασμένων ειδών». Όταν τεθεί σε ισχύ ο περιορισμός της χρήσης, όπως προτείνεται, τα συντηρητικά που πληρούν ένα από τα κριτήρια περιορισμού δεν θα επιτρέπονται στα μελάνια τατουάζ.
Τέλος, οι παρασκευαστές, οι εισαγωγείς και οι μεταγενέστεροι χρήστες είναι υποχρεωμένοι να καταχωρίζουν ουσίες και μείγματα σύμφωνα με τα κριτήρια του κανονισμού CLP και να διασφαλίζουν ότι τηρούνται οι απαιτήσεις επισήμανσης και συσκευασίας για τα επικίνδυνα χημικά προϊόντα. Για κάθε ουσία που ταξινομείται ως επικίνδυνη και διατίθεται στην αγορά σε καθαρή μορφή ή σε μείγμα, απαιτείται κοινοποίηση στον ECHA.
Οι επιστημονικές γνώμες των επιτροπών, συνοδευόμενες από τα σχετικά έγγραφα τεκμηρίωσης, διαβιβάζονται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και δημοσιεύονται στον δικτυακό τόπο του ECHA. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκπονεί, εντός τριών μηνών, σχέδιο απόφασης σχετικά με το αν θα πρέπει να περιοριστεί ή όχι η χρήση των χημικών. Εάν η απόφαση είναι υπέρ της επιβολής περιορισμού, ο περιορισμός τίθεται σε ισχύ κατόπιν διεξαγωγής διαβουλεύσεων με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), ψηφοφορίας των κρατών μελών και ελέγχου από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο.
Θα έπρεπε να ανησυχώ για τα τατουάζ μου;
Εάν η Επιτροπή αποφασίσει ότι είναι αναγκαία η επιβολή περιορισμού, θα ήταν οπωσδήποτε συνετό, προτού αποκτήσετε νέα τατουάζ, να συζητήσετε με τον επαγγελματία που θα σας αναλάβει. Αυτός αφενός θα πρέπει να είναι σε θέση να σας ενημερώσει σχετικά με τα χημικά που εισάγει στο δέρμα σας και αφετέρου θα πρέπει να τα αγοράζει από προμηθευτή που συμμορφώνεται με τον κανονισμό REACH.
Εάν ανησυχείτε για τα τατουάζ που ήδη έχετε, μπορείτε να συμβουλευτείτε τον επαγγελματία υγείας που σας παρακολουθεί. Εάν σκέφτεστε να αφαιρέσετε κάποιο τατουάζ, θα πρέπει να λάβετε υπόψη ότι κατά τη διαδικασία της αφαίρεσης με λέιζερ, οι χρωστικές και άλλες ουσίες διασπώνται σε μικρότερα σωματίδια –μεταξύ αυτών ενδέχεται να περιλαμβάνονται και επιβλαβείς χημικές ουσίες– που απελευθερώνονται και εν συνεχεία κυκλοφορούν στον οργανισμό σας.
Εάν επιθυμείτε να αποκτήσετε νέο τατουάζ, πραγματοποιήστε έρευνα, όχι μόνο για τη δεξιοτεχνία του επαγγελματία που θα σας αναλάβει και τα μέτρα που λαμβάνει για την αποφυγή μολύνσεων, αλλά και για τα μελάνια τατουάζ που χρησιμοποιεί. Ενημερωθείτε πλήρως και μην φοβάστε να κάνετε ερωτήσεις!
Ο επαγγελματίας που θα σας κάνει το τατουάζ θα πρέπει να είναι σε θέση να σας δώσει αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τα μελάνια που χρησιμοποιεί, μεταξύ άλλων πληροφορίες για τον προμηθευτή του, τους πιθανούς κινδύνους για την υγεία και τη συμμόρφωση προς τους σχετικούς νόμους και κανονισμούς.
Για παράδειγμα, θα πρέπει να μπορείτε να εξακριβώσετε αν τα μελάνια προέρχονται από αξιόπιστο πωλητή ή να ελέγξετε αν τα προϊόντα συμμορφώνονται προς την ισχύουσα εθνική νομοθεσία (που έχει τεθεί σε εφαρμογή στο Βέλγιο, στη Γαλλία, στη Γερμανία, στις Κάτω Χώρες, στη Σλοβενία, στην Ισπανία, στη Σουηδία, στη Νορβηγία και στο Λιχτενστάιν) ή τις συστάσεις του ψηφίσματος του Συμβουλίου της Ευρώπης για την ασφάλεια των μελανιών τατουάζ και του μόνιμου μακιγιάζ.
Μπορείτε επίσης να αναζητήσετε στο Σύστημα ταχείας ειδοποίησης της ΕΕ για επικίνδυνα μη εδώδιμα προϊόντα (RAPEX) μελάνια για τα οποία έχει αναφερθεί σοβαρός κίνδυνος στο παρελθόν ή να επικοινωνήσετε με τον εθνικό οργανισμό της χώρας σας που είναι αρμόδιος για την εφαρμογή της νομοθεσίας για τα χημικά προϊόντα ή τα μελάνια τατουάζ.
Μπορεί επίσης να είναι χρήσιμο να καταγράψετε το μελάνι τατουάζ που χρησιμοποιήθηκε, σε περίπτωση που εμφανίσετε αντίδραση η οποία δεν αποτελεί μέρος της φυσιολογικής διαδικασίας επούλωσης. Εάν αντιμετωπίσετε ιατρικά προβλήματα ή εμφανίσετε συμπτώματα που δεν φαίνονται φυσιολογικά, επικοινωνήστε αμέσως με τον γιατρό που σας παρακολουθεί.
