Τί είναι τα εφέ UV, γνωστά και ως "Black Light Theater";
Του Dr. Tadeusz Krzeszowiak – Διπλωματούχος Μηχανικός, Βιέννη
Τα εφέ UV βασίζονται στην αρχή του φθορισμού, ενός φαινομένου φωταύγειας χωρίς απομένουσα λάμψη (αγγλ. afterglow). Πρόκειται για την αυθόρμητη εκπομπή φωτός που ακολουθεί αμέσως μετά την διέγερση μιας ουσίας με UV.
Γενικά, κατά τη διαδικασία του φθορισμού, η ακτινοβολία UVA με μικρό μήκος κύματος αλλά μεγάλη ενέργεια μετακινείται στο ορατό φάσμα με μεγάλο μήκος κύματος αλλά λιγότερη ενέργεια, δηλαδή, στο φως μιας ουσίας με ειδική χημική σύνθεση (χρώματα UV).
Αυτή είναι η βασική ιδέα του Νόμου του Stokes (φυσικός Sir George Stokes – 1852), γνωστού και ως μετάβαση του Stokes, δηλ. ότι το φως που εκπέμπει μια φθορίζουσα ουσία έχει μεγαλύτερο μήκος κύματος από την ακτινοβολία UV που το απορροφά και έτσι δημιουργείται φθορισμός.
Ένα φθορίζον χρώμα χαρακτηρίζεται από τρεις φασματικές καμπύλες. Η πρώτη είναι η κανονική καμπύλη ύφεσης, γνωστή και ως παθητική καμπύλη ύφεσης. Μέρος της ακτινοβολίας, ανάλογα με το μήκος κύματος που έχει, αντανακλάται με λιγότερη ή μεγαλύτερη ένταση και η καμπύλη αυτή καθορίζει τη μη φθορίζουσα ποιότητα της ουσίας.
Η ενεργητική καμπύλη εκπομπής που ευθύνεται για την ικανότητα της ουσίας να φωτοβολεί ενώνεται με την παθητική καμπύλη ύφεσης. Το ύψος της καμπύλης εκπομπής καθορίζεται από την ένταση της φασματικής ακτινοβολίας που έχει η πηγή ακτινοβολίας στην περιοχή της διέγερσης. Η τρίτη φασματική καμπύλη ονομάζεται καμπύλη διέγερσης και σε αυτήν αντιδρά η φθορίζουσα ουσία. Ο συνδυασμός της παθητικής καμπύλης ύφεσης και της ενεργητικής καμπύλης εκπομπής δημιουργεί την πραγματική καμπύλη ύφεσης.
O Φθορισμός με απλά λόγια
Τα μόρια και τα ηλεκτρόνια των ενεργών ιχνοστοιχείων που περιέχονται στα φωτοβόλα χρώματα διεγείρονται ενεργειακά, απορροφώντας την ενέργεια. Όταν επιστρέφουν στη βασική τους κατάσταση, – ή για να είμαστε πιο ακριβείς, όταν τα ηλεκτρόνια σθένους που ανέβηκαν σε ταινίες σθένους μεγαλύτερης κβαντικής κατάστασης κατέβουν στις αρχικές ταινίες τους, τότε μπορούν να φωτοβολούν μόνα τους. Εκπέμπεται ενέργεια υπό τη μορφή μιας συχνότητας που καθορίζεται από φωτόνια (δηλ. ένα συγκεκριμένο χρώμα).
Στην περίπτωση των φθοριζόντων χρωμάτων που χρησιμοποιούνται στο θέατρο, η ακτινοβολία διέγερσης του υλικού βρίσκεται στο υπεριώδες, ακίνδυνο (εφόσον χρησιμοποιηθεί σωστά) φάσμα UVA, με μήκη κύματος 365/366 nm (γραμμές υδραργύρου), δηλ. πολύ κοντά στην αρχή του ορατού φάσματος των 380 nm. Στις πρακτικές εφαρμογές, οι προβολείς UVA είναι λαμπτήρες εκκένωσης υψηλής πίεσης με ειδικά πιστόνια εξοπλισμένα με γυαλί Wood ή λυχνίες UVA (υδράργυρος χαμηλής πίεσης) σε μορφή σωλήνα με φωτεινό υλικό από πυριτικό βάριο.
Για να αξιοποιήσετε στο μέγιστο βαθμό τα εφέ UV, η σκηνή πρέπει να έχει μαύρο χρώμα, για να απορροφάται η διάθλαση του φωτός και να διασφαλίζεται η καλύτερη δυνατή οπτική αντίθεση.
Πώς χρησιμοποιούνται τα UV Colors στο Θέατρο
Ιδανικά, πρέπει να ικανοποιούνται μια σειρά από προϋποθέσεις για να εκμεταλλευτείτε τα εφέ των φθοριζόντων χρωμάτων στη σκηνή.
Δείτε περισσότερα εδώ
